Τα «τσιαττιστά» της Κύπρου στην UNESCO

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ανακοινώνει ότι στη διάρκεια της ετήσιας Συνόδου της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, που πραγματοποιήθηκε στο Μπαλί, προστέθηκαν στον Παγκόσμιο Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς 19 νέα στοιχεία, μεταξύ των οποίων και τα «τσιαττιστά» της Κύπρου, ως ‘tsiattista poetic dueling’.

 

Μέχρι σήμερα έχουν εγγραφεί περισσότερα από 200 στοιχεία από όλο τον κόσμο, από τα οποία τα δύο προέρχονται από την Κύπρο (λευκαρίτικο κέντημα, τσιαττιστά).

 

Ο όρος «άυλη πολιτιστική κληρονομιά» αναφέρεται σε έθιμα ή ζωντανές εκφράσεις πολιτισμού που έχουν κληροδοτηθεί από προηγούμενες γενιές, όπως προφορικές παραδόσεις, παραστατικές τέχνες, κοινωνικές πρακτικές, γιορτές, τελετές κ.ά.

 

Η προστασία της άυλης κληρονομιάς συμβάλλει στη διατήρηση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας, ενισχύει το διαπολιτισμικό διάλογο και ενθαρρύνει τον αμοιβαίο σεβασμό για διαφορετικούς τρόπους ζωής, ενώ παράλληλα εμπλουτίζει τη γνώση και τα προσόντα που μεταβιβάζονται μέσω του πολιτισμού από τη μια γενιά στην άλλη.

 

Εκτιμώντας τη σημασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την ανθρωπότητα, η UNESCO υιοθέτησε το 2003 την ομώνυμη Σύμβαση, την οποία η Κύπρος επικύρωσε το 2006. Το 2008 η Κύπρος εξελέγη στην εν λόγω Διακυβερνητική Επιτροπή και το Bureau για τέσσερα χρόνια. Την ευθύνη της διαχείρισής της Σύμβασης φέρει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, μέσω του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών.

 

Τα Τσιαττιστά αποτελούν ζωντανό κομμάτι της κυπριακής λαϊκής ποιητικής δημιουργίας. Η ιδιαιτερότητά τους έγκειται στον αυτοσχεδιασμό σε κυπριακή διάλεκτο και τη σχέση συναγωνισμού που αναπτύσσεται μεταξύ των «τσιαττιστάδων». Στην ουσία, οι εκτελεστές τσιαττίζουν, δηλαδή συνταιριάζουν, στίχους με ενιαίο νόημα και περιεχόμενο, σε έμμετρο δεκαπεντασύλλαβο. Λόγω του ανταγωνιστικού τους χαρακτήρα αποκαλούνται και τσιαττιστά του παλιωμάτου. Στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζονται ως μουσική απαγγελία, με συνοδεία από βιολί και λαούτο.

 

Η πρωτοβουλία για την προετοιμασία και υποβολή της αίτησης για συμπερίληψη των «τσιαττιστών» στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ξεκίνησε το 2008 από τον αείμνηστο καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου, κ. Παύλο Παύλου, ο οποίος ήταν και ο πρώτος εμπειρογνώμονας της Κύπρου για θέματα Άυλης Κληρονομιάς.

 

Για την ολοκλήρωσή της έρευνας και την υποβολή της αίτησης συνεργάστηκαν η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO, ο Δήμος Λάρνακας και η εμπειρογνώμονας για θέματα Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Δρ Άγγελ Νικολάου-Κονναρή, επίκουρη καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.